Malware - co to jest i jak usunąć złośliwe oprogramowanie?

Spis treści:

1. Czym jest malware?
2. Skąd wzięło się złośliwe oprogramowanie?
3. Rodzaje złośliwego oprogramowania
4. Jak rozprzestrzenia się szkodliwe oprogramowanie?
5. Kto może obawiać się malware?
6. Antimalware, czyli jak wykryć wirusa na komputerze?
7. Jak usunąć malware?
8. Programy do usuwania malware: czy potrzebne są na Mac i urządzenia mobilne?
9. Malwarebytes anti-malware pobierz, czyli kilka słów o profilaktyce

Czym jest malware?

Malware to skrót, który pochodzi od słowa malicious software. Oznacza złośliwe oprogramowanie, które zostało stworzone z myślą o uszkodzeniu sprzętu lub kradzieży danych. Ten termin jest jednak bardzo szeroki i obejmuje zarówno fragmenty kodu, jak i programy szkodzące systemowi. Należy pamiętać, że malware nie jest tylko jednym typem oprogramowania, ale grupą różnych programów o zróżnicowanych funkcjach, które łączy jeden cel. Jest nim atak na wewnętrzny system urządzenia. W zależności od typu złośliwe oprogramowanie może dążyć do uszkodzenia podstawowych funkcjonalności systemu, skasowania danych, otworzeniu, tzw. tylnych drzwi do kolejnych ataków, blokady komputera lub atakowania reklamami. Celem malware jest również nielegalne zarabianie pieniędzy. Działanie malware jest potajemne, czyli odbywa się bez wiedzy użytkownika komputera. Złośliwe oprogramowanie może pojawić się na różnego typu sprzęcie, tj. komputerze stacjonarnym, laptopie, tablecie, telefonie czy każdym innym urządzeniu, które posiada dostęp do internetu.

Sprawdź także: Scumware - co to za wirus i jak się przed nim bronić?

Skąd się wzięło złośliwe oprogramowanie?

Współczesna historia wirusów komputerowych zaczyna się w 1982 roku oraz programu Elk Cloner, który zainfekował systemy Apple II. Od tego czasu wirusy i robaki stały się powszechne. Z biegiem lat pojawiały się coraz to nowsze malware np. w latach 2005-2009 można było zaobserwować wysyp malware - adware, czyli tych prezentujących niechciane reklamy na ekranach komputerów. Wyskakiwały w formie okienek, których nie dało się zamknąć. Codziennie pojawia się nowe malware – coraz sprytniejsze i bardziej niebezpieczne. Obecnie na popularności zyskuje malware wyłudzające dane poprzez odwoływanie do fałszywych stron na mediach społecznościowych.

Rodzaje złośliwego oprogramowania

Złośliwe oprogramowanie ma wiele twarzy. Pomiędzy poszczególnymi odmianami malware występują znaczne różnice. Różny może być m.in. sposób działania złośliwego oprogramowania, a także stwarzane przez niego zagrożenie. Kolejne cechy, różniące od siebie szkodliwe programy, to łatwość ich wykrycia, objawy zainfekowania sprzętu, możliwość usuwania złośliwego oprogramowania. Najważniejsze rodzaje malware to:

• wirusy, robaki, konie trojańskie – programy albo fragmenty kodu, które pasożytują na programach wykorzystywanych przez sprzęt i zajmują jego zasoby; wirusy dołączają się do innych programów i modyfikują je tak, żeby się powielać;
• ransomware – oprogramowanie szantażujące; umożliwia dostęp do prywatnych dokumentów poprzez szyfrowanie plików lub blokuje ekran albo start systemu operacyjnego; aby odblokować te funkcjonalności, należy zapłacić okup – jego żądanie wyświetla się na komputerze;  
• spyware – to kolejne oprogramowanie szpiegujące; jego działanie opiera się na zbieraniu informacji o aktywności użytkownika, np. odwiedzanych w iInternecie stronach; 
• adware – odpowiada za natrętnie wyświetlane reklamy, których użytkownik sobie nie życzy;
• browser hijackers – wprowadzają zmiany w konfiguracji przeglądarek (np. dodają paski narzędzi czy zmieniają stronę startową);
• keyloggery – działanie tego oprogramowania polega na odczytywaniu, następnie zapisywaniu naciskanych przez użytkownika klawiszy; dzięki temu cyberprzestępcy mogą wykradać hasła, np. do bankowości internetowej, kont na mediach społecznościowych itp.;
• rootkit – ukryta aplikacja, która pozwala administrować całym systemem, np. w celu kradzieży danych; uznaje się, że rootkit jest jedną z najgroźniejszych form szkodliwego oprogramowania, trudna do wykrycia;
• rogue anti-spyware – to malware, które udają programy chroniące przed oprogramowaniem szpiegującym; podaje informacje mające przestraszyć użytkownika i skłonić go do zakupu drogiego programu, który rzekomo chroni przed zagrożeniami; 
• cryptojacking – jest to nazwa dla nieautoryzowanego dostępu do komputera, które ma na celu wykorzystanie potencjału sprzętu do kopania kryptowaluty.

Jak rozprzestrzenia się szkodliwe oprogramowanie?

Internet stacjonarny oraz mobilny to główne źródło rozprzestrzeniania się malware. Złośliwe oprogramowanie na urządzenie przedostaje się przede wszystkim przez Internet i pocztę elektroniczną. Jako inne jego źródła wskazuje się zhakowane strony internetowe, wersje demo gier, plików muzycznych, pasków narzędziowych, oprogramowania, bezpłatnych subskrypcji i innych plików z Internetu, które nie są właściwie zabezpieczone. Warto również wiedzieć, że złośliwe aplikacje mogą też ukrywać się pod pozornie legalnym oprogramowaniem, aplikacją. Trzeba jednak pamiętać, że recepta na infekcję złośliwego oprogramowania zawiera bardzo długą i obszerną listę składników. To, dlatego tak ważna jest profilaktyka oraz zainstalowanie na sprzęcie antywirusa malware. Na uwadze trzeba mieć też to, aby z Internetu korzystać uważnie. Malware często do sprzętu wpuszczamy sami przez nieuwagę, łatwowierność, pobieranie nieznanych aplikacji czy otwieranie wiadomości e-mail niewiadomego pochodzenia.

Sprawdź także: Czym jest phising i jak się przed nim bronić?

Kto może obawiać się malware?

Marware zagraża wszystkim urządzeniom podłączonym do sieci. Cyberprzestępcy, chcąc zarobić jak najwięcej, muszą zainfekować złośliwym oprogramowaniem jak największą liczbę urządzeń. Ich wirusy, robaki, konie trojańskie, oprogramowanie ransomware czy kody do cryptojackingu atakują zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa, szpitale, samorządy, sklepy.

Antimalware, czyli jak wykryć wirusa na komputerze?

Objawy, jakie mogą wskazywać na zainfekowanie komputera złośliwym oprogramowaniem, to m.in. bardzo wolne działanie sprzętu, wyskakujące okienka, przekierowania na strony, zwiększona ilość spamu, częste zawieszanie się komputera i spowolnienie systemu, blokowanie aplikacji ochronnych. Aby potwierdzić diagnozę, zaleca się użycie skanera malware. Wykryje szkodliwe oprogramowanie i poinformuje o jego typie. Taki skaner dostępny jest we wszystkich programach antimalware. Warto z niego korzystać regularnie, ponieważ niektóre malware nie dają żadnych objawów, a mimo to mogą wyrządzić wiele szkody. Złośliwe oprogramowanie, nawet nie wpływając na działanie komputera, może łamać hasła, kraść poufne pliki czy wykorzystywać sprzęt do rozszerzania się na inne komputery. Tutaj warto też zaznaczyć, że niektóre z typów złośliwego oprogramowania same wysyłają komunikaty o zainfekowaniu komputera. Dzieje się tak w przypadku Ransomware. Blokują dostęp do sprzętu i żądają od użytkownika zapłacenia okupu w wyznaczonym czasie.

Jak usunąć malware?

Program do usuwania malware to najskuteczniejsze narzędzie pozwalające pozbyć się szkodliwego oprogramowania. Narzędzie animarwale można znaleźć w każdym dobrym programie antywirusowym. Jego zaletą jest również to, że zapewnia ochronę przed atakami w czasie rzeczywistym. Na rynku dostępnych jest wiele narzędzi pozwalających walczyć z wirusami czy robakami. Można spotkać zarówno antimalware online, jak i malware free, a także programy do usuwania malware płatne z wieloma dodatkowymi opcjami. Warto sprawdzić, czy Twój dostawca internetu wraz z usługą internetu światłowodowego oferuje dodatkowo program antywirusowy. 

Co jeśli program antywirusowy nie jest w stanie rozwiązać problemu? Wtedy warto skorzystać ze specjalistycznych usług usuwania malware. W niektórych przypadkach, kiedy wirus jest szczególnie złośliwy, niestety konieczne jest przywrócenie systemu i powolne odzyskiwanie danych.  Gdy urządzenie zostanie już wyczyszczone z malware, konieczna jest zmiana haseł do komputera i kont poczty elektronicznej, mediów społecznościowych, e-sklepów bankowości internetowej, centrów rozliczeniowych.

Programy do usuwania malware: czy potrzebne są na Mac i urządzenia mobilne?

Internet domowy bez limitu zachęca, aby do sieci podłączyć więcej niż jedno urządzenie. W domowej sieci może znaleźć się więc nie tylko komputer stacjonarny czy laptop, lecz także smartfon, tablet, a nawet nowoczesne AGD - czyli wszystkie urządzenia, które posiadają dostęp do internetu. Niestety oznacza to, że i one są narażone na zainfekowanie malware. Ich twórcy w ostatnim czasie podbijają rynek urządzeń mobilnych, przez co smartfony są tak samo narażone na wirusy, robaki, konie trojańskie itp. Złośliwe oprogramowanie na tablecie czy telefonie może narobić tak samo wiele szkód, jak na komputerze. Pamiętajmy, że współczesny smartfon to skarbnica z danymi osobowymi, szczegółami finansowymi i wszelkiego rodzaju danymi cennymi dla tych, którzy chcą nieuczciwie zarobić. Dodatkowo wskazuje się, że użytkownicy urządzeń mobilnych są łatwym celem. Większość z nich nie chroni telefonów tak starannie, jak komputerów, a program do usuwania malware i spyware na telefonie to nadal rzadkość.

Z instalowania programu do usuwania malware i spyware często rezygnują też posiadacze komputerów Mac i iPadów. Według obiegowych opinii są one odporne na infekcje wirusowe i stąd chroniące oprogramowanie nie jest potrzebne. W większości przypadków to prawda, jednak system Mac jest podatny na takie same zagrożenia, jak komputery z systemem Windows. System Apple'a nie stanowi więc ochrony przed programami szpiegującymi, trojanami, keyloggerami czy ransomware. Dla tego systemu cyberprzestępcy stworzyli specjalne wersje malware, przed którymi również trzeba się bronić.

Sprawdź także: Jaki antywirus wybrać?

Malwarebytes anti-malware pobierz, czyli kilka słów o profilaktyce

Aby chronić się przed szkodliwym oprogramowaniem, przede wszystkim należy korzystać ze skutecznego antywirusa i oprogramowania typu antimalware. Konieczne jest też przestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa przy pobieraniu plików, instalowaniu aplikacji i programów oraz przeglądaniu Internetu. Należy pamiętać, że bez naszej pomocy malware trudno będzie się przedostać do komputera. Na liście dobrych praktyk znajdują się takie zasady, jak:

• Nie otwieraj załączników z niezaufanych lub nieoczekiwanych źródeł.
• Nie otwieraj podejrzanych załączników do maili.
• Nie klikaj w nieznane linki i reklamy.
• Nie ściągaj na dysk plików niewiadomego pochodzenia.
• Unikaj wchodzenia na witryny internetowe o wątpliwej reputacji.
• Instalując oprogramowanie lub aplikacje, dokładnie czytaj okna informacyjne i licencje.
• Regularnie aktualizuj oprogramowanie, a także skanuj system programem antywirusowym i skanerami wykrywającymi szkodliwe oprogramowanie.
• Przy płatnościach drogą elektroniczną zawsze korzystaj z szyfrowanej transmisji danych.
• Będąc użytkownikiem urządzeń mobilnych, aplikacje pobieraj jedynie wyłącznie z Google Play Store (App Store to jedyna możliwość dla użytkowników urządzeń iPhone). Przed instalacją sprawdź też recenzje i oceny danej aplikacji.