Co to jest SPAM?
9 porad jak go blokować.

Co właściwie oznacza słowo spam? Z języka angielskiego „spam” to nazwa mielonki wieprzowej wytwarzanej od lat 30. XX wieku przez amerykańskiego producenta. Na początku ten wyrób nazywał się po prostu Spiced Ham, jednak po pewnym czasie skrócono nazwę, by ją uatrakcyjnić. Zatem „spam”, to skrót utworzony z dwóch pierwszych i dwóch ostatnich liter pierwotnej nazwy tej wędliny. Co ma wspólnego masowa poczta elektroniczna z mielonką wieprzową? Oficjalnie nie zostało to potwierdzone, lecz uznaje się, że nazwanie złośliwych e-maili spamem zostało zainspirowane skeczem Monty Pythona, w którym jeden z bohaterów, chcąc zamówić coś w restauracji, dowiaduje się, że w skład każdej potrawy wchodzi popularna mielonka. Pod koniec skeczu pojawia się nawet piosenka o treści „Spam, spam, lovely spam, wonderful spam". Skecz dobrze obrazuje, co to znaczy spam - niespodziewany, natarczywy i nierzadko szkodliwy komunikat, rozsyłany wbrew woli adresata.

Jak rozpoznać, że mamy do czynienia ze spamem? Definicja mówi o warunkach, które powinny zostać spełnione jednocześnie, aby niechcianą wiadomość można było nazwać spamem:

• ma masowy charakter i brakuje w niej personalizacji, 
• wiadomość daje podstawę do przypuszczeń, że zastosowanie się do jej treści może przynieść zyski nadawcy, niewspółmierne do naszych korzyści (których zazwyczaj brak). 

Mówi się o dwóch kategoriach spamu:

• UCE (Unsolicited Commercial Email) - oferta handlowa, na którą nie wyraziliśmy akceptacji, niezgodna z polskim i europejskim prawem; 
• UBE (Unsolicited Bulk Email) - masowe wiadomości e-mail o charakterze niekomercyjnym, m.in. apele i prośby o wsparcie organizacji społecznych i charytatywnych, partii politycznych lub niezidentyfikowanych nadawców. 

Według statystyk najwięcej spamu pochodzi ze Stanów Zjednoczonych (około 18,4%). Z Polski wysyłane jest około 6,6% spamu. Najczęstsze produkty reklamowane w wiadomościach spam to środki farmaceutyczne.

Oprócz reklamowania usług, produktów i różnego rodzaju organizacji, spam może być aktem cyberprzestępstwa, przez co można rozumieć próbę oszustwa lub wyłudzenia. Do najniebezpieczniejszych spamów należą:

• phishing - podszywanie się pod osobę lub instytucję (np. bank) z prośbą o podanie poufnych danych, w tym loginów i haseł, 
• podawanie się za pracownika Urzędu Ochrony Państwa lub Policji i próba zastraszenia odbiorcy e-maila, 
• „przekręt nigeryjski” lub „spam afrykański” - odbiorca dostaje wiadomość, że otrzymał spadek, ale musi opłacić koszty notarialne i operacyjne, 
• fałszywa wiadomość o przesyłce kurierskiej z odnośnikiem do śledzenia przesyłki, który przenosi odbiorcę na stronę z wirusem typu trojan. 

Wiadomości wysyłane przez cyberprzestępców niosą ze sobą wiele negatywnych konsekwencji. Spam może powodować blokowanie miejsca na dyskach twardych komputera, może też blokować skrzynkę pocztową i uniemożliwić dostarczenie ważnych e-maili.

Niestety często pomimo coraz bardziej zaawansowanych filtrów antyspamowych, niechciane wiadomości nadal trafiają do naszych skrzynek mailowych. Znaleźć je można nie tylko w folderze „Spam” i głównym katalogu „Odebrane”. Często takie e-maile wpadają także do folderów takich jak „Oferty”, „Powiadomienia” czy nawet „Społeczności” – nazwanych różnie w zależności od dostawcy usługi.

Walka ze spamem w tym przypadku może okazać się walką z wiatrakami. Oczywiście, niebezpieczne wiadomości zawierające phishing lub próby szantażu należy niezwłocznie oznaczać jako spam, jednak znakomitą większość niechcianych maili stanowią informacje reklamowe, newslettery czy inne treści przesyłane przez marki, np. sklepy, w których posiadacz adresu mailowego dokonał zakupów lub portale, w których zapisał się do newslettera.

W większości przypadków, aby pozbyć się niechcianych wiadomości wystarczy wycofać zgodę na ich otrzymywanie u źródła. Często taka opcja znajduje się na samym dole wiadomości. Nie oszukujmy się jednak – mało kto ma czas i ochotę na odwoływanie subskrypcji nierzadko u dziesiątek nadawców. Na szczęście wiele aplikacji pocztowych już wyszło naprzeciw temu problemowi. W aplikacji Gmail na przykład użytkownik może anulować subskrypcję bez szukania takiej opcji na stronie, z której pochodzi spam. Dzięki temu aplikacja od razu przekierowuje nas do odpowiedniego adresu.

Wiele usług pocztowych w tym momencie jest też w stanie wyłapać, których wiadomości użytkownik nie otwiera. Po jakimś czasie potrafią nawet same zasugerować rezygnację z newslettera. Warto pamiętać też, że czasem filtry antyspamowe działają aż nadto dobrze, przez co do „Spamu” trafiają nie tylko niechciane wiadomości, ale także i te, na których nam zależy. Warto więc regularnie sprawdzać ten folder, by nie przeoczyć ważnych e-maili – szczególnie, gdy spodziewamy się jakiejś wiadomości, a przez długi czas ona do nas nie dociera.

W Polsce kwestia prawna spamu została zawarta przede wszystkim w ustawie z 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Art. 10 tej ustawy głosi, że zakazane jest przesyłanie niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego odbiorcy za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej. Za pocztę zamówioną uznaje się takie informacje handlowe, na które odbiorca wyraził zgodę dobrowolnie, podając adres e-mail. Kwestią spamu zajmuje się m.in. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta.

Serwery pocztowe powinny mieć zainstalowane i poprawnie skonfigurowane filtry antyspamowe, aby skutecznie wyłapywać niechciane wiadomości. Filtry niejako uczą się wyszukiwać pewne słowa i zwroty charakterystyczne dla wiadomości spam. Te najbardziej zaawansowane potrafią dokładnie przeskanować treść całego e-maila przed podjęciem ostatecznej decyzji, by zakwalifikować go jako spam. Jednak nawet najlepsze filtry antyspamowe nie zawsze są skuteczne - mogą uznać wiadomość wysłaną w dobrej wierze za spam. Jeśli natomiast prowadzimy firmę i sami wysyłamy e-maile do klientów, warto skorzystać ze spam testu przed wysłaniem newslettera lub innej wiadomości - program sprawdzi wysyłane przez nas treści i oceni, czy mogą zostać uznane za spam, czy nie. W przypadku, gdy spam test wypadnie niekorzystnie, warto poprawić budowę tekstu.